Guguk kuşları

Guguk kuşları çok ilginç hayvanlar. Doğanın en kandırıkçı, en aldatıcı hayvanlarından biri. Baksanız – internetten resmine bakabilirsiniz “cuckoo”, “Cuculus canorus” terimleri ile arayabilirsiniz, gayet masum bir kuş gibi görünebilir. Ancak inanılmaz bir yetenekleri var. Anne guguk kuşu yavrularını bir başka kuşun yuvasına bırakıyor ve yavruları bu kandırılan kuş tarafından büyütülüyor.

Nick Davies, guguk kuşları üzerine çok yıllardır çalışan bir biliminsanı. Hemen hemen her yazını, İngiltere’deki bir doğal koruma alanında bu kuşları gözlemleyerek geçiriyor. Guguk kuşları yazın iki aylığına, yavrulamak için İngilere’ye geliyorlar. Yılın geri kalan zamanında ise Afrika’da oluyorlar. Yavrulamak için bunca yolu gelmeleri şaşırtıcı. Tabii sadece guguk kuşları değil, daha pek çok tür yılda iki kez bu uzun yolculuğa çıkıyor. Tercih ettikleri yavrulama yerleri var ve İngiltere’deki bu korunmuş alan da bunlardan biri. Guguk kuşları ile aynı zamanlarda göç eden ve aynı yerlerde yavrulayan başka kuşlardan saz bülbülü (reed warbler), çayır incirkuşu (meadow pipit), ve dağ bülbülü (dunnock) guguk kuşu tarafından kandırılan başlıca kuşlar.

Anne guguk kuşu önce uzun bir gözlem süresi geçiriyor. İyi bir araştırmacı, çok iyi bir gözlemci olmalıdır. Guguk kuşunun da süper bir araştırmacı olduğunu söyleyebiliriz. Bazen iki hafta boyunca bir dalda farkedilmeden yuvaları gözlemlediği oluyor. Kandırmayı planladığı kuşun yuva yapmasını, yuvanın ne kadar sağlam olduğunu, yuvaya nasıl erişebileceğini gözlüyor. Bunun ötesinde, hedef kuşun ne zaman yavruladığını ve yuvayı ne zaman boş bıraktığını da öğrenmesi gerekli. Ev sahibi kuş – kandırılan-, eğer sabahları yavruluyorsa, öğleden sonra 1 ya da 2 saatliğine yuvadan ayrılıyor. İşte guguk kuşunun tam bu zamanda yumurtlaması gerekiyor. Ve ayrıca eğer evsahibi 4 yumurta bırakıyorsa, guguk kuşunun 2 ve 3. yumurtadan önce kendi yumurtasını bırakması gerek. Bu işin bir de acımasız bir yanı var; kendi yumurtasını bırakırken ev sahibi kuşun yumurtalarından birini de yuvadan atıyor ya da yiyiyor. Evet, yiyiyor. Çünkü muhtemelen ev sahibi kaç yumurtası olduğunu biliyor ve fazladan bir yumurta olduğunu anlıyor.

Tuhaflıklar burada da bitmiyor. Yavru guguk kuşu, üvey annesi tarafından beslenirken serpilip büyüyor ancak biraz fazla büyüyor. Öyle ki üvey annesinin 4-5 katı büyüklüğe erişebiliyor. Yine de üvey annesi yavruyu beslemeye devam ediyor.

Aklınızda sorular vardır, mutlaka vardır. Tün yanıtlar için Nick Davies’in kitabını tavsiye ediyorum. Heyecanla okudum, hem şaşırdım hem de yeni yeni şeyler öğrendim.

resim: http://www.bristol.ac.uk/biology/events/2015/professor-nick-davies---cuckoos-and-their-victims-an-evolutionary-arms-race.html

kitap:  http://www.bloomsbury.com/uk/cuckoo-9781408856567/